Performanstan en az 2 saat önce yemek yemeyi bırakmak sindirim sürecinin üzerimizde yarattığı ağırlığı aza indirecektir. Uzun süreli tokluk ve fiziksel güç için performans öncesi öğünümüzün protein ağırlıklı olması performansı olumlu yönde etkileyecektir. Performans öncesi veya performans arası ılık bir bitki çayı boğazı rahatlatacak ve kord vokallerdeki nem dengesini sağlayacaktır. Performans öncesi siyah çay veya kahve tüketmemek temiz bir ses için önemlidir.

Şancı konser günü sabah kafasında akış almalı, öğlen yarım saati aşmayacak şekilde ses ısıtmalı(eserleri söylemeden), konserden 1 saat kadar önce telaşsız şekilde dinlenerek bir kaç egzersiz yapmalıdır. Konser öncesi eşlikçisi ile tempo ve giriş çıkışları kontrol etmek yeterli olacaktır. Fazla yapılan egzersizlerin vücudu zorlayabileceğini ve sesteki tazelik ve parlaklığı etkileyebileceğini unutmamak gerekir.

Konser salonuna erken gidip sahne görülmelidir. Bu mental olarak bizi rahatlatacak ve sahneye daha rahat hazırlanmamızı sağlayacaktır. Sahne hazırlığı esnasında diğer şancılar ile sohbet etmek hem bizi yoracak hem de hazırlık sürecini sekteye uğratacaktır. Konser günü olabildiğince kendimize dönmek, eserle ve sesle ilgilenmek doğru olacaktır. Saç hazırlığında fön sesinde sohbet etmeye çalışmak sesi zorlayacak ve içerideki yoğun hava bizi rahatsız edecektir. Bu nedenle bu süreyi en aza indirmek isabetli olacaktır. Performanstan önce uyumak tavsiye edilmemektedir. Aynı şekilde günlük rutinlerin dışında daha özenli davransak da bu süreci fazla abartıp aşırı kontrollü davranmak da gereksizdir.

Eserleri performans öncesi prova ederken şef veya eşlikçi sesini hafif kullan-zorlama, marke et diyebilir. Bu noktada sesi doğru kullanmazsak( marke edemiyorsak) seste ekstra zorlanmalar ve yorgunluklar gözlenebilir. Bu gibi konser öncesi provalar daha çok şeflerin ve eşlikçilerin fayda gördüğü durumlardır. Şancılar performans günü provasını kafasında yapmalı ağırlıklı süreci ses ısıtmaya ayırmalıdır.

Alkol diüretiktir, bizi sık idrara çıkartıp vücutta su kaybına neden olur. Sıvı kaybı vokal kordun hareketini olumsuz yönde etkiler. Mukus tabakası azalan vokal kord stres ve yaralanmaya açık hale gelir. Bu nedenle sahne öncesi alkol alımı sesi rahatlatmaz aksine sizi rahatsız edecektir.

Sıklıkla ve yudum yudum SU! tek başına yeterlidir.

Teknik rahatlık oluşana kadar şancıya postür için sürekli hatırlatmalar yapılmalıdır. Eserlerin zor pasajlarında sahne üzerindeki hareket kontrollü olmalıdır. Doğru bir duruş temeli ayakların yere sağlam basmasından geçer, bu nedenle kadınların sahnede giyecekleri ayakkabı seçimleri oldukça önemlidir. Giyilen ayakkabı yüksek ve ince topuklu olmamalıdır. Vücut iki ayak üzerinde dengelense de, tercihen bir ayak diğer ayağın önünde duracak şekilde de konumlanabilir. Bacakların rahat olması oldukça önemlidir. Dizlerin gergin ve kilitli olmadığına şancı emin olmalıdır. Bacaklar her an harekete hazır pozisyonda olmalı, ağırlık topuklarda değil ayağın ön kısmında hissedilmelidir. Kalçanın dışa doğru çıkık veya çok içeride olmaması önemlidir. Aynı zamanda sağa veya sola kaymamış olduğuna da emin olunmalıdır. Omurga her zaman dik ve uzun, göğüs kafesi ise açık olmalıdır. Omuzlar yukarı kalkmamalı, kolların devamında rahat konumlanmalıdır. Baş omurgayı takip edecek konumda olmalı (sağa veya sola yatık olmayacak şekilde), özellikle tize çıkarken çene yukarı kalkmamalıdır. Şarkı söylerken esnek, özgür ve uzun hissedilmeli, her an harekete hazır ve enerjik olunmalıdır.

Ayaklar sağlam ve dengeli yere basmalı. Şarkı söylerken parmak ucuna yükselinmemeli! Dizler harekete hazır ve rahat olmalı. Arkaya doğru kilitli ve yere çakılı olmamalı! Sırt ve göğüs kafesi açık olmalı. Sırt kambur ve kapalı olmamalı! Baş omurganın tam ortasında olmalı. Geriye veya öne uzanmamalı!

Nefes akciğerin alt kısmına, sırta ve aşağı doğru alınmalı. Omuzları kaldırarak akciğerin üst kısmına nefes alınmamalı! Nefes alınırken sessiz alınmalı. Boğaz daralarak ve kord vokaller nefese eşlik ederek nefes alınmamalı! Nefes verirken kaburgalar açık ve sternum yukarıda olmalı. Nefes verme eylemi ile göğüste çökme olmamalı! Nefes alırken boğazda rahatlık ve açıklık olmalı. Boğazda daralıp sıkışma hissi yaşanmamalı!

Çene hareketi dengeli olmalı. Çene ve dil aktif ve birbirinden bağımsız hareket edebiliyor olmalı. Her vokalde çene hareketi gözlemlenmemeli! Hava miktarı dengeli dağılmalı. Sesli vokaller ile sessiz harflerde hava kullanımı eşit olmalı. Artikülasyon anlaşılır şekilde duyulmalı. Tiz vokallerde sesli harflerin değişimi kontrollü ve yeterince olmalı.

İyi bir ses sağlığına sahip olmak yeterli miktarda su tüketimine bağlıdır. Herkes için alınması gereken su miktarı değişkenlik gösterse de ortalama 2 litre su tüketmek kişinin ses sağlığı için oldukça önem taşır. Gün içerisinde içilen çay, kahve ve diğer içecekler (diüretik bütün içecekler) su ihtiyacını karşılamadığı gibi vücuttan fazla su atılımına neden olur. Bu da boğazda irritasyona yol açar.

Kişi ses sınırı genişliğini bilmeli. Kişi ses aralığını doğru kullanmalı. Ses değişim noktaları belirgin olmamalı. Sesin pesten tize doğru çıkışı düz bir çizgi gibi duyulmalı.

Boğaz temizlemek ve öksürmek vokal kordu rahatsız eden bir harekettir. Bu tarz hareketler vokal kordu sert bir şekilde birbirine çarptırır. Sert hareket vokal kordda mukus artışına neden olur ve bu da daha fazla boğaz temizleme hissiyatı yaratır. Bunun yerine bol su içmek ve yutkunmak size daha iyi gelecektir.

Sigara veya maruz kalınan sigara dumanının sağlığımız üzerinde ki olumsuz etkilerini biliyoruz. Peki ses üzerindeki yarattığı sorunlara ne kadar hakimiz? Sigara kullanımı polip, kronik larenjit ve larenks kanseri gibi birçok ses sağlığını etkileyen hastalıklara davetiye çıkartır. Sigara dumanı aynı zamanda mukozayı ittire eder ve reflü problemine neden olur.

Kafein (siyah çay-yeşil çay-kahve..), alkol, tuz larenkste kuruluğa neden olur. Larenks mukozasında yaşanan bu kuruluk şarkı söylememizi olumsuz yönde etkileyecektir. Performans öncesi içilen süt ve çikolata tüketimi de yine boğazı irrite edeceğinden kişiyi rahatsız edecektir.

Ses kısıklığından korunmanın en önemli kuralı dengeli su içmektir. Konuşurken vokal kord saniyede 100-200 kez birbirine çarpar. Bu çarpmada vokal kordun zarar görmemesi için vokal kord çevresinin kaygan olması gerekir. Bu kayganlaşmayı sağlayan en önemli madde ise sudur. İçtiğimiz suyun sesimize etki süresi yaklaşık 1 saattir. Bu nedenle; Uyandığımızda bir büyük bardak su içmek gece boyunca vücudun bozulmuş su dengesini toparlar. Sık konuşanlarda konuşma aralarında su içmek vokal kordu korur. Sık çay ve/veya kahve tüketenlerde kafeinin oluşturacağı kuruluğun dengelenmesi için aralarda bir bardak su içilmelidir. Yediğimiz ve içtiğimiz şeylerden aldığımız su sağlıklı bir vokal kord için yeterli değildir.

Bağırmak veya çok konuşmak seste hasara yol açar. Ancak fısıldamak da zannettiğimiz kadar masum değildir. Normal konuşma esnasında kapanmayan yalancı ses telleri fısıldama esnasında birbirine yakınlaşır ve bu durum aynı anda iki ses duyulması (diplophonia) gibi bozukluklara yol açar.

Çiğ yumurta salmonella mikrobu nedeniyle tifo hastalığına neden olur. Aynı mikrop bağırsak problemlerine de yol açar. Bağışıklık sistemini etkileyerek farklı hastalıklara da davetiye çıkarır. Bu nedenle çiğ yumurta sese iyi gelmez aksine farklı hastalıklara yol açar.

Acı biber içindeki asit kombinasyonu fazla tüketimde mide duvarını yakmaya başlar. Reflü hastalığını tetikler bu da vokal kordu olumsuz etkiler ve ses kalitesini düşürür.

Kortizon sesteki ödemi alcaktır fakat bu anlık bir rahatlama sağlar. Kişi kortizonla sahneye çıktığında hissiyatı azalacağı için sese aşırı yüklenme ile zarar verebilir. Bu tarz yöntemleri doktor kontrolünde kullanmak önemlidir. Bu tarz ilaçların yan etkileri olduğunu unutmamak gerekir. Önemli Not: Bahsedilen hiçbir ilaç doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır. Sürekli kullanım gerektiren ilaçlarda yaşanan olumsuz yan etkiler zamanla azalacak olup sesi daha iyi kullanmak adına süreklilik gerektiren ilaçlar yarıda bırakılmamalıdır.

Ses üzerine direkt olumsuz bir etkisi olmasa da vücutta yarattığı olumsuz yan etkiler nedeni ile ses kullanımını zorlaştırır. Bazı antibiyotikler iç kulak üzerinde olumsuz etkilere sahiptir, gereksiz ve uzun kullanımlarda geçici veya kalıcı işitme kayıplarına neden olabilirler. Sesimiz ve genel sağlığımız için doktor kontrolü dışında antibiyotik kullanmamak gerekmektedir. Önemli Not: Bahsedilen hiçbir ilaç doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır. Sürekli kullanım gerektiren ilaçlarda yaşanan olumsuz yan etkiler zamanla azalacak olup sesi daha iyi kullanmak adına süreklilik gerektiren ilaçlar yarıda bırakılmamalıdır.

Vücuttan su atılımı yapan bu ilaçlar tıpkı alkol kullanımı gibi seste kuruluğa ve dolayısıyla kısıklığa neden olmaktadır. Doktor kontrolü dışında farklı amaçlar için kullanılmamalıdır. Önemli Not: Bahsedilen hiçbir ilaç doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır. Sürekli kullanım gerektiren ilaçlarda yaşanan olumsuz yan etkiler zamanla azalacak olup sesi daha iyi kullanmak adına süreklilik gerektiren ilaçlar yarıda bırakılmamalıdır.

Aynı dekonjestanlar (burun spreyleri) gibi mukozal süreci etkileyip seste kuruluk ve ses renginde değişime neden olur. Sürekli kullanımda vücut bu ilaçların yan etkilerini hafifletecek olup sürekli kullanımı gerektiren durumlarda bu gibi ilaçlar konser öncesi veya sesi kullanmamız gereken zamanlarda yarıda bırakılmamalıdır. Önemli Not: Bahsedilen hiçbir ilaç doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır. Sürekli kullanım gerektiren ilaçlarda yaşanan olumsuz yan etkiler zamanla azalacak olup sesi daha iyi kullanmak adına süreklilik gerektiren ilaçlar yarıda bırakılmamalıdır.

Larenksi olumsuz etkilediği için profesyonel ses sanatçılarında dikkatli kullanılması gerekmektedir. Danazol ve doğum kontrol hapları yüksek miktarda progesteron içerdiği için sesin kalınlaşmasına ve çatallı duyulmasına neden olur. Depo provera ise ses kısıklığına neden olur. Vücutta tiroid hormonu eksik ise doktor kontrolünde takviye alınması tavsiye edilir. Önemli Not: Bahsedilen hiçbir ilaç doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır. Sürekli kullanım gerektiren ilaçlarda yaşanan olumsuz yan etkiler zamanla azalacak olup sesi daha iyi kullanmak adına süreklilik gerektiren ilaçlar yarıda bırakılmamalıdır.

Burun tıkanıklığı gibi nedenler için kullandığımız spreylerdir. Bu spreyler mukozal sekresyonları azaltıp kalınlaştırır, bu da kuruluk ve beraberinde ses değişikliğine yol açar. Ipratropium bromide gibi akciğer ve astım rahatsızlıklarında kullanılan spreyler ses kısıklığını da beraberinde getirebilir. Zorunlu kullandığımız bu ilaçlardan sonra su ile gargara yapmak veya 1 bardak su içmek boğazı rahatlatacaktır. Önemli Not: Bahsedilen hiçbir ilaç doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır. Sürekli kullanım gerektiren ilaçlarda yaşanan olumsuz yan etkiler zamanla azalacak olup sesi daha iyi kullanmak adına süreklilik gerektiren ilaçlar yarıda bırakılmamalıdır.